คเนศจตุรถี หรือ วินายกะจตุรถี เป็นเทศกาลในศาสนาฮินดูที่เฉลิมฉลองการประสูติของพระพิฆเนศ วันแห่งการบูชา เป็นวันสำคัญที่องค์พระพิฆเนศจะเสด็จลงมาประทานพรยังโลกมนุษย์ในทุกๆ ปี ซึ่งปีนี้ เทศกาลคเณศจตุรถี 2567 ตรงกับ วันศุกร์ที่ 6 กันยายน 2567 เวลา 16:31 – วันเสาร์ที่ 7 กันยายน 2567 เวลา 19:07 โดยเทศกาลนี้ 1 ปีมีเพียงครั้งเดียว จะเกิดขึ้นในวันแรม 4 ค่ำ เดือน 9 และ แรม 4 ค่ำเดือน 10 เทศกาลนี้จะเริ่มขึ้นในวันที่ 7-17 กันยายน 2567 โดยหากเราไม่สะดวกหรือทำในวันแรกๆ ก็สามารถเลือกช่วงเวลาบูชา ได้ตลอด 10 วัน นั่นเอง
คเนศจตุรถี เป็นวันคล้ายวันพระประสูติ พระพิฆเนศ เชื่อว่าพระพิฆเนศ เทพแห่งความสำเร็จทั้งปวง จะเสด็จลงมายังโลกมนุษย์เพื่อประทานพร ประทานความโชคดี ปลดหนี้ ช่วยเหลือมนุษย์ เป็นเทศกาลในศาสนาฮินดูที่เฉลิมฉลองการประสูติของพระพิฆเนศ ตรงกับช่วงเดือนสิงหาคม-กันยายนตามปฏิทินเกรกอเรียน พิธีกรรมเด่นของคเณศจตุรถีคือการสร้างเทวรูปพระพิฆเนศด้วยดินเหนียวแล้วประดิษฐานในบ้านเรือน อาคาร องค์กร หรือในสถานที่สาธารณะ บนฐาน pandal (ฐานเวทีชั่วคราว) ที่สูงใหญ่ พิธีกรรมประกอบด้วยการสวดบทสวดในพระเวทหรือคัมภีร์ฮินดูอื่น ๆ และการ vrata (อดอาหาร) การแจกจ่ายประสาทะ (Prasāda) จากพิธีสวดจากบน pandal สู่ชุมชน รวมถึงขนมอย่าง ขนมโมทกะ ซึ่งเชื่อว่าเป็นขนมทรงโปรดของพระพิฆเนศ เทศกาลสิ้นสุดในวันที่ 10 นับจากวันที่เริ่มเทศกาล ซึ่งศาสนิกชนจะนำเทวรูปพระพิฆเนศที่ปั้นจากดินมาตั้งในสถานที่สาธารณะ โดยมีขบวนดนตรีและขับสวดกันไปยังแหล่งน้ำ เช่น แม่น้ำหรือทะเล ก่อจะทำพิธีนำเทวรูปดินนั้นแช่หรือละลายลงแม่น้ำ เทศกาลคเนศจตุรถีที่ยิ่งใหญ่ที่สุดจัดในเมืองมุมไบ ซึ่งมีการนำเทวรูปแช่ละลายลงน้ำมากถึง 150,000 องค์ในมุมไบทุก ๆ ปี เชื่อกันว่าเทวรูปดินและพระพิฆเนศที่ได้ละลายไปในสายน้ำนั้นจะกลับไปยังเขาไกรลาศ เคียงคู่กับพระศิวะ และ พระปารวตี เทศกาลนี้ถือเป็นการเฉลิมฉลองพระพิฆเนศซึ่งชาวฮินดูเชื่อกันว่าเป็นเทพเจ้าแห่งการเริ่มต้นใหม่ และการขจัดอุปสรรค รวมทั้งเป็นเทพเจ้าแห่งปัญญาและความฉลาดเฉลียว
ในประเทศไทยก็ได้จัดพิธีเฉลิมฉลองที่ ณ วัดพระศรีมหาอุมาเทวี (วัดแขก สีลม) ในวันเสาร์ ที่ 7 กันยายน พ.ศ.2567 โดยพิธีบูชาเช้า เริ่มเวลา 09.30 น. และพิธีบูชาเย็น เริ่มเวลา 17.30 น. เป็นต้นไป
